Sáng ngày 28/12/2024, Đảng ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ xã Xuân Cao đã long trọng tổ chức Kỷ niệm 70 năm ngày thành lập xã (1954 - 2024). Tham dự buổi Lễ về phía lãnh đạo huyện có: đồng chí Cầm Bá Lâm - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Thường Xuân; đồng chí Trần Quốc Tuấn - UV BTV, Trưởng ban tuyên giáo huyện ủy; đồng chí Lê Thanh Hải - UV BTV, Trưởng ban tổ chức huyện ủy. Về phía lãnh đạo xã có: đồng chí Lê Xuân Bình, HUV, Bí thư Đảng ủy xã Xuân Cao; đồng chí Hà Văn Hiếu - Phó Bí thư thường trực Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã; đồng chí Lê Bá Tiến - Phó Bí thư, Chủ tịch UBND xã; cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo và các đại biểu tham dự. Tại lễ kỷ niệm, các đại biểu đã cùng nhau ôn lại những dấu mốc lịch sử quan trọng của xã Xuân Cao trong 70 năm xây dựng và phát triển.

           Căn cứ vào các tài liệu lịch sử ghi lại, vùng đất Xuân Cao có từ lâu đời, danh xưng Xuân Cao chính thức có tên trên bản đồ đơn vị hành chính từ tháng 8 năm 1954, xã Xuân Cao được tách ra từ xã Thọ Thanh thuộc huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Là một xã trong 16 xã, thị trấn của huyện miền núi Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa, xã nằm ở khu vực phía đông của huyện cách trung tâm huyện 6 km theo đường chim bay, cách thành phố Thanh Hóa 70 km về phía tây. 70 năm qua, trong từng giai đoạn lịch sử cách mạng, xã Xuân Cao luôn phát huy tinh thần đoàn kết, năng động, sáng tạo, linh hoạt nắm bắt thời cơ, tạo đà bứt phá, lãnh đạo nhân dân giành được nhiều thành tựu to lớn trên các lĩnh vực, nhất là thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu xây dựng NTM, góp phần nâng cao đời sống vật chất lẫn tinh thần của nhân dân, diện mạo của quê hương ngày càng khởi sắc.

         Ngược dòng thời gian, Xuân Cao là vùng đất cổ, những phát hiện khảo cổ học ở các di chỉ hang Lù, làng Rạch, Trại Nam (nay thuộc thôn Vinh Quang, Quyết Tiến, Trung Nam) cho thấy sự có mặt của con người ở đây, từ thời đại đồ đá mới thuộc văn hóa Hòa Bình cách đây 7.000 - 11.000 năm.

         Năm 1993 các nhà nghiên cứu của viện khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện hang Lù dấu tích của con người sơ kỳ thời đại đồ đá. Mở rộng khu vực tìm kiếm đoàn khảo sát đã phát hiện khu vực làng Rạch và trại Nam những công cụ bằng đá như rìu có vai, có nấc, lưỡi vát hình răng trâu.

         Năm 2000 trên địa bàn xã Xuân Cao lại phát hiện được dấu tích của con người tại khu vực núi Thé (nay là thôn Quyết Thắng 2). Qua các hố đào đã sưu tập được nhiều loại đồ gốm như bình, vò, bát, đồ đồng, mảnh vỡ các loại đồ đồng như trống, thạp, ấm, lư hương, kiếm, bát đĩa. Các nhà khoa học đã khẳng định đây là một khu mộ địa quy mô lớn của người việt cổ trong vùng. Những hiện vật thu được là đồ tùy táng (chôn theo người chết).

         Như vậy Xuân Cao là địa phương duy nhất của khu vực phía Tây tỉnh Thanh Hóa phát hiện được di chỉ dấu tích của con người từ thời đại đồ đá kéo dài đến giai đoạn cuối của thời kỳ nghìn năm bắc thuộc. Đây là bằng chứng sinh động về quá trình phát triển liên tục của cư dân nới đây, từ hang đá ra cư trú bên ngoài, dần hình thành cộng đồng xóm làng về sau.

       Từ thời trần, Xuân Cao là vùng đất thuộc huyện Cổ Lôi, sau là huyện Lôi Dương. Cho đến thời vua Đồng Khánh nhà Nguyễn (1886- 1888), vùng đấy Xuân Cao gồm 3 xã: Sung Lư, Ngọc Man, Hà Lịch thuộc tổng Bái Đô, huyện Lôi Dương, phủ Thọ Xuân.

          Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Các xã trên cùng với xã Thanh Hà (một phần của xã Luận Thành hiện nay), xã Ngọc Bối ( xã Thọ Thanh hiện nay) hợp lại thành xã Lê Lợi, đến năm 1947 đổi lại thành xã Thọ Thanh.

         Tháng 8/1954 sau khi hoàn thành giảm tô đợt 4 theo Quyết định của Tỉnh 16 xã của huyện Thọ Xuân được chia thành 38. Xã Thọ Thanh (lớn) được chia thành 2 xã: Xã Thọ Thanh và xã Xuân Cao. Xã Xuân Cao bao gồm diện tích và dân số của các thôn phía nam xã cũ, ở phía nam sông Chu (làng Cả, làng Thé, làng Lù, làng Kha Cau, làng Lèn, làng Trai Nam, làng Hà Bôi, là Hà Lịch, làng Đồng Đa). Khi mới thành lập xã Xuân Cao có 290 hộ với 1.816 khẩu chủ yếu với 2 dân tộc Thái, Mường cùng sinh sống. Toàn xã gồm 9 làng: Thọ Phú, Thọ Thắng, Thanh Lư, Thanh Hồ, Thanh Sung, Thanh Trung, Thanh Bôi, Thanh Hà, Thanh Sơn.

         Từ những năm 1960 theo chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cư dân các xã vùng xuôi của huyện Thọ Xuân và huyện Thiệu Hóa đi xây dựng vùng kinh tế mới, thành lập các hợp tác xã và hình thành các xóm mới. Năm 1964 thực hiện Quyết định số 232-NV của Bộ Nội vụ, 04 xã phía tây huyện Thọ Xuân nhập về huyện Thường Xuân gồm: Xuân Cao, Thọ Thanh, Xuân Dương, Xuân Cẩm, Năm 1983 huyện Thường Xuân tách làng Cao Tiến để nhập với một số làng của xã khác để thành lập xã Luận Thành. Từ đó đến nay, địa dư của xã tương đối ổn định. Hiện nay, xã Xuân Cao có 09 đơn vị thôn với 1.367 hộ = 5.477 khẩu. Có 3 dân tộc Thái, Mường, Kinh cùng sinh sống, với những nét văn hóa đặc sắc riêng, luôn đoàn kết, gán bó cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng phát triển toàn diện về mọi mặt.

         Trong lịch sử chống giặc ngoại xâm bảo vệ nền độc lập chủ quyền của Quốc gia Đại việt, xứ Thanh nói chung và vùng đất Xuân Cao nói riêng đã từng chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử diễn ra và thời nào cũng vậy con người nới đây luôn phát huy truyền thống yêu nước, ý chí đấu tranh kiên cường bất khuất, hăng hái đóng góp nhân lực, vật lực cho công cuộc bảo vệ quê hương, đất nước. Nhân dân xã Xuân Cao (khi ấy là xã Thọ Thanh) đã cùng với nhân dân huyện Thường Xuân cũng như Nhân dân cả nước vùng lên đấu tranh mạnh mẽ chống lại ách thống trị của thực dân phong kiến, rồi tiến lên khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

         Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nhân dân Xã Xuân Cao đã cùng với Nhân dân cả nước vùng lên đấu tranh mạnh mẽ chống lại ách thống trị của thực dân phong kiến, rồi tiến lên khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

         Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954), tuy đời sống còn rất khó khăn song nhân dân xã nhà đã tích cực hưởng ứng phong trào để góp cho các đơn vị bộ đội địa phương; phong trào “chống giặc đói”, “giặc dốt”, tham gia du kích để bảo vệ xóm làng, bảo vệ nhân dân và các cơ quan đóng trên địa bàn xã.

        Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, điều hành của chính quyền, nhân dân Xuân Cao đã tích cực hăng hái thi đua lao động sản xuất, xây dựng thế trận toàn dân hậu phương vững chắc, chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến Miền Nam. Với khẩu hiệu “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”. Nhân dân tích cực vừa sản xuất, vừa chiến đấu và phục vụ chiến đấu; hàng trăm chàng trai, cô gái là người con của Xuân Cao xung phong, hăng hái lên đường ra trận, lập chiến công xuất sắc cùng với cả nước làm nên đại thắng mùa xuân lịch sử 1975.

         Sau khi Tổ quốc thống nhất, Bắc Nam xum họp một nhà, cùng với cả nước, xã Xuân Cao tiếp tục bắt tay vào việc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội và đạt được nhiều thành tựu to lớn. Thực hiện đường lối đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xã tiếp tục đạt được thành tựu quan trọng vượt bậc về mọi mặt, bộ mặt làng xã đã có sự thay đổi sâu sắc, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân đã được nâng lên rõ rệt. 70 năm qua, với đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng, cán bộ và nhân dân Xã Xuân Cao đã đoàn kết một lòng, năm bắt mọi thời cơ vượt qua nhiều khó khăn, thử thách giành được nhiều kết quả xuất sắc. Từ một xã miền núi thuần nông, kém phát triển, Xuân Cao đã xây dựng và hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới vào năm 2024.

         Xã Xuân Cao hôm nay, đã mang trên mình một diện mạo hoàn toàn mới. Bộ mặt kinh tế có nhiều khởi sắc, tiến bộ và phát triển nhanh. Lĩnh vực văn hóa xã hội đạt được nhiều kết quả tích cực. Đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của người dân được nâng lên rõ rệt. Thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng cao, tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể. Có được kết quả như trên là sự nỗ lực đoàn kết phấn đấu, chung sức, đồng lòng của Đảng bộ, chính quyền, các đoàn thể và toàn thể nhân dân đã dày công xây dựng trong suốt chặng đường lịch sử 70 năm qua.